30 Nollaig 2023 (Dún na nGall)

Nuacht Mhall

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniu an 30 lá de mhí na Nollag. Is mise Alanna Ní Ghallachóir.
Maraíodh níos mó ná 200 duine le buillí Iosraelacha le linn 24 uair i lár na seachtaine, de réir na Roinne Sláinte atá faoi riarachán Hamas. Dúirt an Roinn Sláinte go raibh líon na bPalaistíneach maraithe sa chogadh go dtí seo ag níos mó ná 21,000 duine – beagnach 1% de dhaonra na Palaistíne. Tá eagla ann go bhfuil na mílte duine slogtha nó caillte faoi na fothracha go fóill. D’fhógair Iosrael go mairfidh an cogadh in aghaidh Hamas míonna fós, agus é ag leathnú a ionsaí talún go campaí dídeanaithe Palaistíneacha i lár Gaza.
Dúirt Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte go raibh méadú iontrálacha ospidéil mar gheall ar ardú “an-ghéar” i líon na gcásanna covid agus fliú. Tá Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte ag feiceáil méadú na ndaoine a bhfuil tinneas riospráide orthu ag freastal ar rannóga éigeandála. Chonacthas 538 duine le fliú agus 282 duine le covid sna seomraí éigeandála – ardú ó 312 le fliú agus 144 le covid an tseachtain seo caite. Dúirt an Dochtúir Éamonn O’Moore, Stiúrthóir na hOifige Náisiúnta um Chosaint Sláinte, “Tá an t-athraitheach nua JN.1 ag teacht ina phríomh-thréithchineál gan mhoill.”
De réir Dhaonáireamh 2022, féadann 1/10 duine an Ghaeilge a labhairt go han-mhaith, agus féadann 32% í a labhairt go maith. Sa phobal atá thar trí bliana d’aois, féadann beagnach 1.9 milliún daoine an Ghaeilge a labhairt, méadú os cionn 6% nó 112,500 ó tharla an Daonáireamh in 2016. Is iad na ceantracha ina bhfuil an líon is mó cainteoirí laethúla An Bun Beag i nDún na nGall agus An Cheathrú Rua i gConamara. Taispeánann na figiúirí go bhfuil 106,000 daoine ag cur fúibh i gceantracha Gaeltachta in Aibreán 2022, ardú 7% nó 6,600 daoine i gcomparáid le Aibreán 2016.

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

GLUAIS

fothracha - ruins

campaí dídeanaithe - refugee camps

iontrálacha ospidéil - hospital admissions

tinneas riospráide - respiratory illness

rannóga éigeandála - emergency departments

Daonáireamh - Census