Hindoenationalisme en de vernislaag van spiritualiteit

Groetjes uit Shambhala

India wordt vaak voorgesteld als een land van diepe spiritualiteit en grote religieuze tolerantie. Van oudsher zou het hindoeïsme naar de verschillende religies kijken als paden op een berg. Ze kronkelen allen langs een andere flank omhoog, maar ze leiden uiteindelijk naar dezelfde top. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat je in sommige hindoetempels beelden van Jezus kan aantreffen. Maar hoewel er zeker een eeuwenoude traditie van spirituele openheid en meervoudige religiositeit in India te ontwaren valt, vraagt dat beeld om nuance. Zeker in de context van het huidige politieke klimaat van India. Een extreemrechts hindoenationalisme is er de laatste jaren immers aan een grote opmars bezig. Moslims, christenen en dalits (de onaanraakbaren) krijgen het daardoor steeds zwaarder te verduren. Toen Paul er onlangs een academische conferentie bijwoonde, bleek een mythologische en nationalistische visie op de Indische geschiedenis zelfs in wetenschappelijke kringen steeds luider te weerklinken.

India mag dan wel de grootste democratie in de wereld zijn met zijn meer dan 1,4 miljard inwoners, weinig Nederlanders en Belgen zijn op de hoogte van de huidige sociale en politieke omwentelingen in het land. Daarom proberen Paul en Jonas er wat meer inzicht in te bieden. Ze schetsen de historiek van het hindoenationalisme en met een kritische blik bespreken ze het huidige beleid van India’s eerste minister Narendra Modi. Om economische redenen worden in Europa en de VS vaak rode lopers voor hem uitgerold, maar in zijn (nog niet zo verre) verleden, tref je ook erg donkere bladzijden aan. Hij toont zich vaak van een uiterst autoritaire kant en zijn retoriek gooit olie op het vuur van de spanningen tussen verschillende gemeenschappen. Het onderwerp ‘spiritualiteit’ is in dit alles nooit veraf. Want niet alleen Modi, maar ook hindoenationalistische goeroes gebruiken India’s zelfbeeld van yoga, wellness en religieus pluralisme vaak als een vernislaag om een discours van uitsluiting te verhullen.

Zeker vanuit een globaal perspectief, waarbij we in verschillende landen kunnen zien dat extreemrechts autoritarisme en religieus geïnspireerd geweld steeds meer ruimte innemen (in Gaza zien we daar momenteel de uitingen van), lijkt het dus relevant en urgent om ook eens onder de loep te nemen hoe zich dat in een land als India manifesteert.

-------

'Groetjes uit Shambhala’ is een productie van ⁠⁠Volzin⁠⁠.